Miasta gwiaździste

Wpis gościnny. Autor: Pak4

Zamość jest nieco starszy. Budowa ruszyła w 1579. Palmanova jest o kilkanaście lat młodsza — Wenecjanie rozpoczęli jej budowę w 1593. To mniejsza różnica, niż wpisanie na listę UNESCO (1992 i 2017*).

Oba miasta były w swoim czasie bardzo nowoczesne. Rewolucję w budowie twierdz mieli zainspirować Francuzi, którzy w XV wieku wprowadzili sporo artylerii do swojej armii, przez co atak na miasto, czy zamek równał się zwycięstwu. Gwiaździste układy twierdz miał „szkicować już Michał Anioł”. Czyli układ miał kilkadziesiąt, a może nawet sto lat na okrzepnięcie.

Potem zaczynają się różnice. Zamość był przede wszystkim prywatnym miastem magnackim; Palmanova była przede wszystkim twierdzą. W Zamościu architektura jest ambitniejsza. W Palmanovie gwiazda jest idealniejsza. W Zamościu siatka ulic jest prostopadła; w Palamovie promienista (zdecydowanie łatwiej się porusza po Zamościu, choć jest tam też więcej turystów; w Palmanovie przydałby się kompas…).

Ale kompletność projektu robi wrażenie. Chyba większe niż w Zamościu. Raz, za przyczyną gwiaździstego planu. Dwa, spójniejszego zachowania układu, nawet jeśli zabytkowych budynków może być w Palmanova mniej.
_______
*) W ramach Weneckich Twierdz z XV-XVII wieku

Zdjęcia: basia i Pak4

[9.9.2017: Trieste. Grado. Aquileia. Palmanova. …]

Porta Aquileia późnorenesansowego fortu gwiaździstego:

twierdza…:

Piazza Grande i katedra z początku XVII wieku:

katedra też wewnętrznie-monumentalna:

Ilustracje – Pak4