Do Lwowa

Smakosze wspominali wczoraj kuchnię lwowską i miasto, które odeszło w przeszłość. B natychmiast poczuła chęć podzielenia się kilkoma obserwacjami… I frustrację, że – mimo, iż termin wyprawy niezbyt egzotyczny a pobyt krótki był – za dużo tego.

Jak wiadomo, czas jest najlepszym redaktorem. Niestety w tę i wewtę: pozwala na dystans sprzyjający eliminacji, ale i nagania detale, anegdotki, uogólnienia. Bywa, że zanim zdąży się wykluć komentarz, powstanie nie najkrótszy wpis.

Gdy tylko uchyliły się nieco granice wschodnie dla ‘zwykłych turystów’, dwie studentki polonistyki postanowiły wywindować do poziomu alertu swą gotowość finansowo-organizacyjną. Okazja nadarzyła się prędko: koło PTTK przy sądach wojewódzkich (do którego B należała od liceum dzięki szkolnej przyjaciółce – a dokładniej jej tacie-adwokatowi) zorganizowało w marcu ’90 czterodniową wyprawę do Lwowa.
Rozśpiewany lwowskimi piosenkami autokar dotarł sprawnie pod lotnisko lwiego grodu, gdzie w baraczkowatym hotelu zarezerwowano noclegi. Tylko dwugodzinna przerwa nocna w startach samolotów (2:00 Nowosybirsk; 4:00 Moskwa) nie przeszkadzała czwórce młodych po ich wyśrubowanych dniach. Pozostałym, starszym – owszem.
Wracając późno z miasta śmiesznie tanim tramwajem (autokar przywoził wcześniej mniej wyczynowych wycieczkowiczów) zaglądało się (ot, obchodząc pętlę tramwajową) do hallu portu lotniczego – budowli w stylu wschodnio-imperialnym – i widziało babcie w ‘chuścinkach’ z wielkimi wiklinowymi koszami, i tym podobnych pasażerów. W niesamowitym ścisku. Dla B i jej Przyjaciółki – obu już z historią podróży LOTem i Balkanem (w tym – nawet koczowania w tymczasowym baraczku lotniska Plovdiv – Sofia akurat była w remoncie generalnym) – ten widok stanowił sugestywne dopełnienie sowietologicznych lektur.

Równie mocno podziałał zrujnowany kościół Św. Elżbiety z powybijanymi oknami… Albo Dominikanie – Muzeum religii i ateizma, czy Bernardyni – jako hurtownia. Katedra katolicka wryła się w pamięć fetorkiem: w ciemnej świątyni, świadku ślubów lwowskich Jana Kazimierza, modliło się kilkanaście bardzo biednie wyglądających pań. Jeszcze biedniejsza dosiadła się do dziewczyn na skwerku przed Św. Elżbietą i zaczęła żalić na syna i strasznie zagmatwane kłopoty meldunkowe – klimaty żywcem z Mistrza i Małgorzaty.

Wyprawa do Żółkwi zrobiła – mimo utrzymującej się pięknej pogody – jeszcze bardziej przygnębiające wrażenie. Szczególnie stan Kolegiaty: miedziana klapa wejściowa do krypty, gdzie hetman Żółkiewski i bracia króla Jana III, była ażurowo przerdzewiała. Dało to B argument, powtarzany wielekroć polskim księżom-magnatom (wystawiającym boże przybytki i ludzkie rezydencje w standardzie przekraczającym nierzadko zachodni): może czas przypomnieć sobie o powszechności kościoła zwanego katholikós i zacząć pomagać biedniejszym, boć i nam wcześniej pomagano. Mądrzenia się młodej mądrali nie były słuchane zbyt chętnie… musiały nastać czasy bardziej masowych wyjazdów polskich duchownych na Ukrainę i Białoruś.

Były też akcenty ‘na osłodę’: piękny Łyczaków (gdzie Konopnicka, Zapolska, Grottger…) Nawet Cmentarz Orląt – na którymś ze swych licznych zakrętów renowacyjnych – nie wyglądał najgorzej w słoneczne popołudnie trzeciej dekady marca. Powitalny widok miasta z Góry Zamkowej – cudo! Renesansowa Kaplica Boimów, Ratusz – wygląd prawie idealny, all things considering. Takoż Kolumna Mickiewicza, Teatr, Ossolineum… Katedry: ormiańska, prawosławna… Akurat trwał spór o unicką Cerkiew archikatedralną Św. Jura – z tłumem ludzi okupujących efektowne schody i ich okolice.
Portier w Uniwersytecie Jana Kazimierza (dziewczyny uparcie używały między sobą tej nazwy) objaśnił im w skrócie sedno aspiracji państwowych Ukraińców. Nadmieniając, że za sowieckiej dominacji uczył synów polskiego elementarza…

Czwórka: polonistki oraz para studentów historii sztuki, goniła – jak się rzekło – do upadłego. Na nogach podtrzymywały ich – prócz niezbyt wymyślnej, tłustawej kuchni – wiadomo co: słodycze. Legendarnie tanie czekoladki, pomadki i cukierki czekoladowe. W pogodny, ciepły weekend miasto wyległo na deptaki i inne malowniczości i tłumnie objadało się lodami (czuło się te kalorie w ‚teksturze’!). Oczekiwanie na stolik w kawiarni trwałoby wieki – rezygnację ułatwił widok ohydnych ścierek w brudnych rękach kelnerek i stoliki tłustawe nawet po ‚czynnościach odświeżających’.
Prócz słodyczy do Polski przywieziono… żyłki wędkarskie – w celu ‘zabezpieczenia’ kilku sznurków korali z kamieni szlachetnych i pół-, które się wówczas pokazały w sprzedaży w kraju… ale na bylejakich niciach, więc się zrywały, ku bólowi studenckich serc niewieścich.

Natychmiast po powrocie zaczęły się polowania na przewodniki, mapy dawne i nowe, literaturę kresową.
I marzenia o wyprawie do Wilna i okolic. (Która odbyła się w listopadzie 1990; dziewczyny pojechały w czteroosobowym składzie – dwie znane, trzecia koleżanka-polonistka oraz licealna przyjaciółka, ta, której tato-palestrant zaprotegował ‘młodzież’ na obie kresowe wyprawy).

[Pamięć a vista po dziewiętnastu latach wydobywa powyższe jako z grubsza najważniejsze wrażenia. Teraz zaprogramujemy wpis… i sięgniemy po przeźrocza oraz detaliczne notatki… ciekawe, co wyjdzie z takiej konfrontacji?]