W poszukiwaniu poetyckiego konkretu

Jest to krótki rozdział, być może dlatego, że poezji miłosnej było zawsze dużo na świecie i nie warto dodawać jeszcze kilku kropel do morza. A zresztą nie ta poezja, pisana głównie przez mężczyzn, mnie tutaj interesuje, ale co innego – kobieta w jej cielesności, zwłaszcza opisywana przez nią samą. Były momenty w historii, kiedy kobiety brały czynny udział w życiu literackim i pisały poezję dworską (w Chinach, w Japonii, we Francji szesnastego wieku), i wielkie poetki taką właśnie poezję uprawiały, ale niezbyt często płeć pomagała przezwyciężyć konwencje danego czasu. Dzisiaj natomiast, choć wierszy pisanych przez kobiety, również przez zapalone feministki, jest mnóstwo, takich, które odpowiadają moim kryteriom, znajduję niewiele. Umieszczam kilka przekładów z sanskrytu, jako że w księgarniach Berkeley można natrafić na tomiki angielskich adaptacji również z tego języka. Korzystam z wersji kalifornijskiego poety Steve Kowita.

***

W klasie amerykańskich poetek piszących o swoim ciele umieściłbym Annę Świrszczyńską, tylko że jest ona lepsza od nich i na próżno staram się zrozumieć powody jej niedoceniania w Polsce. Czy jest zanadto brutalna? Ale przecie różne brutalności i turpizmy poetom płci męskiej uchodziły. Czy może wkroczyła na teren zastrzeżony, od którego wara feministkom? Nie wiem.

Anna Świrszczyńska
Dziękuję ci losie
Napełnia mnie wielka pokora,
napełnia mnie wielka czystość,
kocham się z moim miłym,
jakbym kochała się umierając,
jakbym kochała się modląc,
łzy oblewają
moje ramiona i jego ramiona,
nie wiem, czy to radość,
czy smutek, nie rozumiem
tego co czuję, niczego nie rozumiem, płaczę,
płaczę, pokora,
jakbym już była umarła,
wdzięczność, dziękuję ci, losie,
nie jestem godna, jakie piękne
jest moje życie.

***

Nie tracę nadziei, że z samego wyboru tekstów czytelnik wyciąga swoje wnioski, niezależnie od moich jawnie wyłożonych przekonań. Innymi słowy, że przeziera tutaj mój stosunek do poezji, inny niż dość powszechnie przyjęty. W skrócie można by to nazwać poszukiwaniem konkretu, chociażby gdzieś w dawnych Indiach. Polskie poetki tak nie pisały

Z sanskrytu
Kiedy przycisnął usta
do moich ust
węzeł sam się rozwiązał.
Kiedy ustami
dotknął mojej szyi,
suknia ześlizgnęła się w dół,
tyle wiem – ale
kiedy usta jego poczułam na piersi,
wszystko, przysięgam,
nawet jego imię
tak się pomieszało,
że dotychczas,
drodzy przyjaciele,
nie potrafię opowiedzieć,
jakie potem rozkosze
otrzymałam w darze,
ani od kogo.

Czesław Miłosz, Wypisy z ksiąg użytecznych. Znak 1994. Wstęp i dwa skomentowane przykłady z rozdziału ‘Skóra kobiety’, s 247 i n.